W dniu 16 listopada 2019r. Miecia Piętek licznie zebranym słuchaczom przedstawiła postać Wincentego POLA – zasłużonego Polaka, wielkiego patrioty ale obecnie mało znanego. Wincenty Pol (20.04.1807 Lublin – 2.12.1872 Kraków) , ojciec był Niemcem z Warmii, urzędnikiem austriackim w Lublinie, matka miała korzenie francuskie.
Był przystojny, smukły, wąsy ozdobne, głos dźwięczny, maniery szlachecko-żołnierskie- tak go opisują współcześni mu pamiętnikarze. Po przeniesieniu się rodziny do Lublina, kończy tam Uniwersytet. Bierze czynny udział w Powstaniu Listopadowym , a za swą bohaterską postawę otrzymuje stopień podoficerski i Order Virtuti Militari.
Udaje się na emigrację i tam pomaga gen. Józefowi Bemowi w opiece nad polskimi żołnierzami emigrantami. Od 1832r zmienia poglądy na konserwatywne.
Po długim okresie narzeczeństwa zawiera związek małżeński z Kornelią Olszewską (ok.1811 -28.8.1855). Ze związku rodzi się czwórka dzieci: Wincenty Hugo – doktor prawa, Julia – opiekunka ojca, Zofia – żona Eugeniusza Podolskiego i Stanisław – ukończył studia rolnicze.
Podczas pobytu w Zakopanem interesuje się Tatrami. Od 1836r. studiuje nauki przyrodnicze, geografię, etnografię. Pisze „Pieśń o ziemi naszej” – poetycki opis regionów Polski. W 1835r wydaje „Pieśni Janusza” (pseudonim Pola) – 51 wierszy, gdzie opiewa wolność, niepodległość Polski. Wiersze wydane w Paryżu są śpiewane w dworach szlacheckich, warsztatach, przez studentów.
Od 1839r wędruje przez Karpaty Wschodnie, Wołyń, Wielkopolskę, Kujawy. Wędruje konno, wozem, pieszo, z barometrem, kompasem, notesem – tysiące kilometrów, prowadzi badania rzeźby terenu i klimatu.
W 1846r. podczas powstania Jakuba Szeli został pobity cepami, drągami itp., podczas pożaru spłonął dwór z mapami, dorobkiem poetyckim a Pol trafia do więzienia we Lwowie. Wraca mizerny, zmienia poglądy na antychłopskie i antydemokratyczne, zamieszkuje we Lwowie pod nadzorem policji.
Podejmuje kolejne podróże jak Śląsk, Sudety, Wrocław, jest orędownikiem legalnej działalności politycznej. Nauczył nas kochać ziemię rodzinną od Odry do Dniepru.
W 1849r. zostaje profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie głównie wykłada geografię, kartografię, hydrografię. Pisze podręcznik do geografii dla kleryków, za co otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu św. Grzegorza od papieża Piusa IX. W 1853r. usunięty jest z Uczelni za rzekomą nielojalność wobec zaborcy.
Po śmierci żony w 1855r wędruje przez Pokucie, Lwów, Przemyśl. To on wymyślił nazwę Kresy. Następuje pogorszenie wzroku, w 1868r. jest już człowiekiem ociemniałym, ale prowadzi naukowe życie w Krakowie.
Jako 63-letni człowiek poślubia 32-letnią wdowę Anielę Rościszewską, spokojnie przeszli przez dalsze lata życia. W 1872r. jest członkiem Akademii Umiejętności. Jego ostatni portret wykonał brat Albert (Chmielewski). Po śmierci jego prochy zostają złożone w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie.
Do czołowych utworów napisanych przez Pola należy mi.in. rapsod rycerski Mohort (1875r.) o kresowym rycerzu, obrońcy wiary i ojczyzny. Wielki wpływ na jego poezję mieli tacy poeci romantyzmu jak Goethe, Schiller, Mickiewicz i inni. Poezję Pola wszyscy znali, śpiewali, recytowali.
Kto nawet teraz nie zna takich wierszy jak: „Piękna nasza Polska cała/ piękna, żyzna i niemała/ wiele krain, wiele ludów/ wiele stolic/ wiele cudów/ lecz najmilsze i najzdrowsze/ przecież człeku jest Mazowsze.” Albo „Piękna jak jagoda/ krakowianka młoda/ wyszła na podwórze/ patrzy na Podgórze na Podgórzu stoją/ powrócić się boją/ krakowiacy śmiali/ co bili Moskali”…. A tego wiersza nie znacie: „Pieśń o ziemi naszej/a czy znasz ty bracie młody/ twoje ziemie, twoje wody?/ Z czego słyną, kędy giną/ w jakim kraju i dunaju?/…..” A to recytują nasze przedszkolaki: „ W góry! W góry, miły bracie! Tam swoboda czeka na cię…..”
Wincenty Pol to jedna z najwybitniejszych postaci – Polaków- w XIX wieku. Jego burzliwe życie przypada na okres nieudanych powstań narodowych, buntów chłopskich i Wiosny Ludów, To wrażliwy człowiek o ogromnym uroku osobistym, działacz polityczny i społeczny, filozof z wykształcenia, poeta, samouk – geograf, zmagający się często z ludzką zawiścią i niesprawiedliwymi ocenami, oddany bezgranicznie narodowej sprawie Polski. Za zasługi dla Polski utworzono w Lublinie Muzeum Jemu poświęcone.
Prelekcja Mieci była bardzo ciekawa, pokazywała wiele drobiazgów i faktów z życia poety, cytowała urywki listów, pamiętników, a biografią poety wszyscy byli zainteresowani. Danusia Zamojska pokazywała slajdy związane z Jego postacią.
Obu Paniom serdecznie dziękujemy.
Próbowała streścić Bogda Matachowska, zdjęcia Ryszard Misiorek – dziękujemy
