W sobotę 25.03.2023r na spotkaniu w „Klubie nad Silnicą” wysłuchaliśmy prelekcji na temat Mikołaja Reja –pisarza ,patrioty i bojownika o literaturę w języku ojczystym. Prelekcję wygłosiła pani Mieczysława Piętek.
Pani Mieczysława przedstawiła nam życie i twórczość Mikołaja Reja podkreślając jego sposób tworzenia utworów literackich jako literatury narodowej. Usłyszeliśmy życiorys Mikołaja Reja, jego rodowód, przekrój jego życia z naciskiem na tworzone przez niego utwory literackie.
Mikołaj Rej urodził się w 1505 roku w zamożnej rodzinie szlacheckiej na Rusi Czerwonej, tam też spędził dzieciństwo i młodość. Nie był zbyt chętny do nauki, choć uczęszczał do szkół w Skalbmierzu, we Lwowie i Krakowie. Jak wielu młodzieńców stanu szlacheckiego został wysłany na dwór magnacki gdzie zdobywał ogładę towarzyską, uczył się literatury, stylistyki i ortografii. W 1531 roku ożenił się z posażną panną Zofią Kościeniówną, co powiększyło jego dobra. Doczekał się licznego potomstwa, któremu w odróżnieniu od siebie zapewnił dobrą edukację. Po stryju Piotrze Reju odziedziczył majątek Nagłowice, które po dziś dzień zostały ściśle związane z postacią Mikołaja Reja. Obracając się wśród magnaterii Mikołaj Rej zetknął się z przedstawicielami reformacji, przeszedł na kalwinizm, potem na luteranizm i rozpoczął intensywną działalność religijną.
Brał żywy udział w życiu politycznym kraju nie opuszczając żadnych elekcji, zjazdów, sejmu ani koronnej sprawy. Utrzymywał bliskie kontakty z dworami królewskimi Zygmunta Starego i Zygmunta II Augusta. Apelował o tolerancję religijną. Służył Rzeczpospolitej tytułując ją matką. Równolegle zajmował się pisaniem.
Był bardzo płodnym pisarzem rozmiłowanym w polszczyźnie. Znamy go jako „ojca literatury polskiej”, które to miano zawdzięczał przesłaniu zawartemu w zbiorze satyrycznym „Zwierzyniec” –„A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”. Sentencja to ustawiła Mikołaja Reja na jednym z pierwszych miejsc w literaturze polskiej dla pokoleń Polaków. Twórczość Mikołaja Reja była bogata i różnorodna zarówno utwory obszerne wielostronicowe jak i miniaturki.
Pani Mieczysława cytowała fragmenty kilku utworów, które pisane były archaiczną polszczyzną- był to nasz język ojczysty sprzed pięciu wieków co brzmiało niezwykle ciekawie. Mikołaj Rej dla sobie współczesnych pisał językiem zrozumiałym, prostym. Chciał być jak najbliżej ludzi. Przykładem takiego utworu jest ”Wizerunek żywota człowieka poczciwego”. Jest to traktat etyczny o człowieku który pędzi skromny żywot we własnym rodzinnym gronie i własnym gospodarstwie i takie było przesłanie dla społeczeństwa, napisane językiem prostym zrozumiałym dla ludzi. Dlatego też mimo upływu tak długiego czasu Mikołaj Rej jest wciąż żywy wśród nas, tym bardziej, że muzeum w Nagłowicach jest bliskie nam a wiele pamiątek po pisarzu tam znajdziemy. Prelekcja była również ilustrowana zdjęciami z muzeum w Nagłowicach.
Dziękujemy pani Mieczysławie Piętek za tak szerokie przybliżenie nam postaci ojca literatury polskiej i warto żeby zasługi tego wielkiego Polaka dla polskiego społeczeństwa pozostały w naszej pamięci.
Ewa Rudawska
Zdjęcia: Weronika Czerw
